DEHB’nin temel özellileri
Birçok insanın dikkat eksikliği bozukluğu denilince aklına, sürekli hareket halindeki kontrolsüz davranan, oradan oraya atlayıp zıplayan ve etrafındaki herkesi rahatsız eden birisinin resmi gelir. Ancak bu tek olası fotoğraf değildir.
DEHB olan bazı çocuklar hiperaktifken, diğerleri sessizce otururlar – dikkatleri başka yerdedir. Bazıları bir göreve çok fazla odaklanır ve dikkatini başka bir şeye kaydırmakta zorluk çeker. Diğerleri sadece hafif derecede dikkatsiz, ama aşırı dürtüseldir (içinden gelen eylemleri kontrol edemez).
DEHB’nin üç temel özelliği dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüselliktir. Dikkat eksikliği bozukluğu olan bir çocuğun belirti ve bulguları, hangi özelliklerin baskın olduğuna bağlıdır.
Bu çocuklardan hangisinde DEHB olabilir?
- Durmadan konuşan ve yerinde oturamayan çocuk
- Masasında oturan ve uzaklara dalıp giden sessiz çocuk.
- Hem A hem de B
Doğru cevap “C.”
DEHB olan çocuklarda şunlar olabilir:
- Dikkatsiz, ama hiperaktif veya dürtüsel değil.
- Hiperaktif ve dürtüsel, ancak dikkati yerinde.
- Dikkatsiz, hiperaktif ve dürtüsel (en yaygın DEHB formu).
Ülkemizde genellikle aşırı hareket halinde ve etrafındakilere zarar veren çocuklar genellikle göz önünde oldukları için bu çocuklar için tedavi ve yardım seçenekleri için uğraşı içine girilirken diğer dikkatini veremeyen çocuklar çok fazla dikkati çekmezler genelde bu çocuklar “tembel” olarak nitelendirilirler. Ancak, dikkat eksikliği belirtileri aşağıdakileri içerir: ebeveynler ve öğretmenler tarafından talimatlara uyulmadığı için sürekli sorun yaşama; okulda düşük performans; ya da kurallara göre oynayamadığı için diğer çocuklarla çatışma yaşamak.
Dikkat eksikliği belirtileri ve DEHB belirtileri
DEHB’li olan çocuklar sevdikleri bir şey yaptıklarında, ilgilendikleri konularda dikkatlerini vermede ve o etkinliği sürdürmede zorlanmazlar. Ancak görev tekrarlayıcı ve veya sıkıcı olduğunda, hızlıca dikkatleri başka konulara kayar.
Takipte kalma diğer yaygın bir sorundur. DEHB olan çocuklar genellikle herhangi bir eylemi ya da görevi tamamlamadan başka bir görev ya da işe geçerler. Ya da bir iş yaparken işin gerektirdiği gerekli adım ya da basamakları atlarlar. Okul çalışmalarını ve zamanlarını düzenlemek, onlar için çoğu çocuktan daha zordur.
DEHB olan çocuklar da etraflarında bir şeyler olup olmadığına konsantre olurken; Odaklanmak için genellikle sakin ve sessiz bir ortama ihtiyaç duyarlar.
Çocuklarda dikkatsizlik belirtileri:
-
Odaklanmakta sorunları vardır; bir iş ve görev üzerindeyken kolayca dikkatleri dağılır, sıkılır veya başka bir iş ve göreve geçmeye çalışırlar.
-
Konuşulduğunda dinlemiyor gibi görünürler
-
Bir şeyleri hatırlamak ve talimatları takip etmekte zorluk çekerler; detaylara dikkat etmedikleri için sık sık hata yaparlar.
-
Düzenli olmak, önceden planlama yapmak ve iş ve ödevleri tamamlamakta zorlanırlar.
-
Ev ödevi, kitap, oyuncak veya diğer eşyaları sık sık kaybeder veya yanlış yerleştirirler.
Çocuklarda Hiperaktivite ve Dürtüsellik Belirtileri
-
Sık sık “sessiz otur” ve benzeri söylemlerde bulunmak zorunda mı kalırsınız?
-
Sık sık kalem tıkırdatmak veya başka bir şeyle oynar mı?
-
Sandalyede sakince oturmakta zorlanır mı?
-
Huzursuzluğu kontrol edebiliyor ama kontrol ettiğinde de stresli görünür mğ?
-
Yemek yerken veya sınıfta sık sık ayağa kalkar mı?
-
Ayağa kalkmak ya da biraz yürüyebilmek için bahaneler uydurur mu?
-
Yaşına göre koltuklarda zıplama ya da bir yerlere tırmanma isteği olur mu?
-
Okulda ve evde dikkat çekici bir şekilde aktif davranımda bulunur mu?
-
Sürekli hareket halinde olma ve yerinde duramama gibi özellikleri var mı?
-
Yanlış olsa dahi ilk önce cevap vermeye çalışır mı?
-
Grup etkinlikleri/oyunlarda sıra bekleyememe sorunu yaşar mı?
-
Başkalarının konuşmalarını sık sık böler mi?