Dikkat Eksikliği Tedavisi

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun çok karmaşık ve çeşitli tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Dikkat eksikliği  olan kişilere uygulanacak tedavilerin kişinin ailevi durumuna ve tedavi seçeneklerine göre belirlenmektedir.

Yapılan tedaviler arasında ilaç tedavileri, duygu regülasyon programları, ebeveynlik ve sosyal çevre eğitimleri, kişiye özel tedavi ve eğitim programları, ortamların düzeltilmesi, farklı tedavilerin etkililik bakımından değerlendirilmesi yer almaktadır.

İlaç tedavileri

İlaç tedavileri DEHB‟ li kişilerde genellikle kullanılan tedavi yöntemidir. Tedavide kullanılan ilaçlar uyarıcı ilaçlar, antidepresanlar ve diğer ilaçlar olarak bildirilmiştir. Uyarıcı ilaçlar, hastalığın tedavisinde kullanılan en etkili ilaçlar arasında yer almaktadır. İlaç tedavileri sonucunda hastaların çoğunun sosyal ilişkilerinin düzeldiği ve çocukların ders başarılarında artışın olduğu bulunmuştur. Uyarıcı ilaçlar arasında ritalin, concerta, dexedrine, cylert ve adderall yer almaktadır. Antidepresanların genellikle depresyon tedavisinde kullanıldığı bilinmektedir. Bunun dışında DEHB’ si olan kişilerde kullanımı sonucunda kişilerin dikkatlerinin arttığı ve davranışlarını kontrol ettikleri gözlemlenmiştir. Kullanılan antidepresanlardan bazıları imipramin, desipramin, nortriptilin ve buproprion olarak bildirilmiştir. DEHB tedavisinde kullanılan diğer ilaçlardan birisi olan risperidonun dürtüsel saldırganlık davranışlarını düzenlediği belirlemiştir. Diğer ilaç olan klonidinin ise saldırgan ve davranış bozuklukları yaşayan kişilerin tedavisinde kullanılmaktadır.

Ebeveynlik ve sosyal çevre eğitimleri

DEHB ve ebeveynlik arasındaki ilişkinin incelendiği araştırmalar sonucunda olumlu bulguların elde edildiği görülmüştür. Çocuklarıyla daha ilgili olan ebeveynlerin hasta çocuklarında görülen dikkat eksikliği hiperaktivite, karşı çıkma davranışlarının azaldığı bildirilmiştir. Ayrıca aile ilişkilerinde artışın olduğu, ebeveynlerin olumsuz davranışlar karşısında nasıl davranmaları gerektiğin farkına varmalarını sağlaması, ailede oluşan stresin azaldığı, ebeveynlerde özgüvenin artış gösterdiği bulumuştur.

Eğitimlerden sonra kişilerin gözlemlenmesi sonucu davranışlarında olumlu gelişmelerin olduğu bildirilmiştir. Ayrıca hasta kişinin çevresinin, öğretmenlerinin, arkadaşlarının ve komşularının bu konuda bilinçli olması da büyük önem taşımaktadır.

Kişiye özel tedavi ve eğitim programı

Dikkat eksikliği olan kişilere uygulanacak tedaviler özgün olmalıdır. Özgünlüğün sağlanması için kişinin yaşı, boyu, kilosu, sağlık durumu, sosyoekonomik düzeyi, sosyal yetenekleri, saldırganlık davranışları hastalığın derecesi, aile yapısı, aile içi ilişkileri, sosyal çevresinde ki tutumları göz önünde bulundurulmalıdır.

Kişiye özgü hazırlanacak olan tedavilerin amaçları arasında, kişilerin güçlü taraflarını öğrenmeleri, özgüvenlerini arttırmaları, davranışlarının kontrolünü sağlamaları, sosyal ilişkilerini arttırmaları ve öğrenme güçlüklerinin üstesinden gelmeleri yer almaktadır.

Ortamın düzenlenmesi.

Dikkat eksikliği olan bireylerin çevrelerinin düzenlemesi de tedavinin olumlu yanıt vermesinde önem taşımaktadır. Dış uyaranların hasta bireylerin dikkatinin dağılmasını engellemeleri ve zaman planlamaları yapabilmeleri ile duygusal karışıklıkların minimuma indirilmesi sağlanmış olmaktadır.

Dikkat sorunlarına yönelik

Dikkat problemi olan kişilerin görsel öğelerde, işitsel uyarıcılarda ya da tensel dikkat çeşitlerinde zorluk yaşadıkları bilinmektedir. Görsel öğelerde problemi olan kişilerin tüm görsel öğeleri takip edemedikleri ve odaklanamadıkları gözlenmiştir. Bu uyarıcıların seviyesini minimuma indirmek için bulundukları mekanda az sayıda eşya kullanılmalıdır, kişilerin bulunduğu mekanda bilgisayar ya da televizyon olmamalıdır, duvarlar boş bırakılmalıdır, eşyalar rahat ve açık tonlarda olmalıdır ve bu kurallar sadece bir yerde değil tüm mekanda uygulanmalıdır. İşitsel dikkatte problemi olan kişilerin çevrede ki en küçük ses bile odaklandıkları bilinmektedir. Bunların azaltılması için hasta olan kişilerle göz teması kurulmalıdır, çok sayıda ki ses en aza indirilmelidir, açık ve net konuşulmalıdır, ses tonuna dikkat edilmelidir, konuşmalar yeri geldiğinde tekrar ettirilmelidir, çok sessiz ortam yerine rahatlatıcı müziklerin olduğu ortamlar seçilmelidir.

Tensel uyarıcılara hassa olan kişilerin kıyafetlerinde bulunan etiketlere, kumaşın çeşidine alerjisi olduğu bilinmektedir. Bunlar için rahat kıyafetler tercih edilmelidir, alerjisi olan kıyafetlerden uzak durulmalıdır, etiketler çıkarılmalıdır.

Dağınıklık/düzensizlik konusundaki düzenlemeler

Dağınıklık ve düzensizlik konusunda da kişileri rahat ettirebilecek çalışmalar yapılmaktadır. Bunlardan bazıları; güvenli ve rahat mekanlar oluşturulmalıdır, temizliği kolay eşyaların seçilmesine dikkat edilmelidir, giysi dolaplarında karmaşadan uzak durulmalıdır, gereksiz ve fazla eşyalardan uzak durulmalıdır. Hasta olan kişilere göre günlük programlar hazırlanmalıdır. Günlük programlar hazırlanırken ailede ki tüm bireyler bir arada olmalıdır, tüm kişiler programa uygun davranmalıdır, yapılan plan kağıda dökülmelidir ve planda kişilere serbest aktivite yapacakları zamanlar verilmelidir. Zamanlamanın yapılması için saat kullanmaya dikkat edilmelidir ve kişiler zaman kavramını kendileri kontrol etmelidirler.

Farklı tedavilerin etkililik yönünden değerlendirilmesi

Farklı tedavi yöntemlerinin etkinlik yönünden değerlendirilmesi için farklı ülkelerde DEHB‟ li olan hastalar seçilmiş ve çeşitli tedavi yöntemlerini içeren yaklaşık iki yıllık çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda uyarıcı ilaçların hastalığın tedavisinde en etkili yöntem olduğu belirlenmiştir. Sosyal hayat ve akademik başarı gibi sorunların tedavisinde kombine tedavinin daha etkili olduğu bildirilmiştir. Dikkat eksikliği olan kişilerin tedavisinde ebeveynleri etkili oldukları ve olumlu tutum sergileyen ebeveynlerin çocuklarının tedaviye daha etkili şekilde cevap verdikleri gözlenmiştir.