Dikkat Eksikliğinde Ebeveynlere Düşen Sorumluluklar
Kıymetli anneler ve babalar. Ankara Dikkat Ölçme ve Geliştirme Merkezi olarak bu yazımızda sizlere dikkat eksikliğinin tedavisinde aileye/ebeveynlere düşen roller ve sorumluluklardan bahsedeceğiz. Dikkat eksikliği olan bir çocuğun yaşamında 3 temel yapı vardır. Bu yapılar bir uyum ile bir araya gelirse çocuktaki dikkat eksikliği büyük oranda kontrol altına alınabilir.
Dikkat eksikliği alanında çalışan uzman psikologlar olarak siz değerli ebeveynlere birtakım öneriler hazırladık. Bu öneriler dikkat eksikliğinin tedavisinde etkili çözümler elde etmenize yardımcı olacaktır:
Önce Kendinize Ayna Tutun
- Öncelikle siz kaygısız olmalısınız ve çocuğunuza daha sakin yaklaşabilmeli, dikkat eksikliğinin verdiği güçlüklerle etkili şekilde başedebilmelisiniz. Eğer kendi ruhsal durumunuza özen göstermezseniz çocuğunuza faydalı olmak için yaptığınız herşey aslında ona sadece zarar verecek ve dikkat eksikliğini daha da kronik hale getirecektir.
Düzen ve Rutin Oluşturun
- Çocuğunuzla birlikte günlük bir rutin oluşturun ve her gün buna bağlı kalın. Öğünler, ev ödevleri, oyun zamanı ve yatmadan önce ritüeller oluşturun. Çocuğunuzun ertesi gün için kıyafetlerini düzenlemesi gibi basit günlük işler temel bir düzen sağlayabilir.
- Düzen, dikkat eksikliği olan çocuklar için anahtar kavramdır. O yüzden evinizde bir tertip, düzen ve rutin olmalıdır. Bunun için çocuğunuzun yapmak istediği her etkinlik için zaten yapmakta zorlandığı etkinlikleri her yaptığında sembol pekiştireç vererek istediği etkinliklerini yapmasını sağlamak, düzeni zamana yayacaktır.
- Çocuğunuzun odasında bir düzen oluşturmasına yardımcı olun. Eşyaları koyduğu yerlere isimler verin (Giysi dolabı, oyuncak sepeti, kitaplık vb.). Böylece aradığı eşyaları daha kolay bulacaktır.
Kısa ve Basit Görevler Verin
- Çocuğunuzdan bir görevi yapmasını beklediğinizde veya talepte bulunurken açık, anlaşılır, kısa ve basit cümlelerle bunu ifade edin.
- Çocuğunuza aynı anda birden fazla görev vermeyin. Bir görevi bitirdikten sonra diğerine geçin.
- Yapması gereken görevleri, kısa ve basitten karmaşığa doğru verin. Ardından verdiğiniz görevleri çocuğunuzdan tekrar etmesini isteyin.
Davranışsal Kurallar Koyun
- Basit davranışsal kurallar koyun. Kuralları ihlal ettiklerinde ne olacağını çocuğunuza açıklayın.
- Çocuğunuz doğru bir davranış yaptığında onu ödüllendirin. Buradaki ödül hemen kullanabileceği değil biriktirerek zaten yapmaya izin vereceğimiz etkinlikler (oyun, tv izleme, vb) için kullanabilmesine imkan verin.
- İyi davranış için puan veya yıldız verilen bir tablo hazırlayın. Böylece çocuğunuzun başarılarını görsel olarak hatırlamasını da sağlamış olursunuz.
- Gülümseme, olumlu yorum veya sizden gelen başka bir ödül, dikkat eksikliği olan çocuğunuzun dikkatini, konsantrasyonunu artırabilir.
- Sık sık ödülleri değiştirin. Eğer ödül her zaman aynı ise, dikkat eksikliği olan bir çocuk bundan sıkılacaktır.
Teknoloji Kullanımını Azaltın
- Televizyon ve tablet kullanım süresini azaltın ve çocuğunuzun gün içindeki aktivitelerini arttırın.
Odasını Düzenleyin
- Çocuğunuz ödevlerini yaparken veya ders çalışırken kronometre kullanın. Böylece ders başında kalma süresini zaman içerisinde giderek artırabilirsiniz.
- Ders çalıştığı odadan çocuğunuzun dikkatini dağıtacak eşyaları uzak tutun.
- Masasının üzerinde ders ile ilgili eşyalar dışında hiçbir eşya bulunmasın (Oyuncak, etiket, resim vb.).
- Saatler ve zamanlayıcılar kullanın. Çocuğunuzun odasında büyük bir tane olan evin her yerine saatler yerleştirmeyi düşünün. Çocuğunuzun ev ödevi yapma ya da sabaha hazırlık gibi yapması gerekenler için bolca zaman ayırın.
- Odasında mutlaka bir saat ve takvim bulundurun. Takvime o gün neler yapılacağını bir gün önceden yazın. Böylece çocuğunuzun kendini düzenlemesine yardımcı olabilirsiniz.
Egzersiz
- Çocuğunuzun egzersiz yapmasını sağlayın. Egzersizlerin dikkati artırdığı ve beyni büyüttüğü araştırmalarla kanıtlanmıştır.
- Çocuğunuzu mümkünse her gün en az 30 dakika dışarıda oynamaya teşvik edin. Araştırmalar, doğada zaman geçirmenin çocuklarda DEHB belirtilerini azaltabildiğini göstermektedir.
- Dans, jimnastik, dövüş sanatları, yoga ve kaykay gibi vücut hareketlerine yakından dikkat gerektiren aktiviteler, dikkat eksikliği olan çocuklar için özellikle iyidir.
Uyku
- Çocuğunuzla bir uyku düzeni oluşturun. Düzenli yatma vakti ayarlayın ve uygulayın.
- Tüm elektronik cihazları (Televizyon, bilgisayar) yatmadan en az iki saat önce kapatın.
Beslenme
- Çocuğunuzun beslenmesine dikkat edin.
- En fazla 3 saat arayla düzenli yemek ve atıştırmalıklar planlayın.
- Öğününüzde meyve, sebze, et, yumurta, süt gibi gıdaları bulundurun.
- Çocuğunuza atıştırmalık yerine sağlıklı meyvelerden vermeye özen gösterin.
- Çocuğunuzun B12, d vitamini, demir ve magnezyum seviyelerini kontrol ettirin. Dikkat eksikliği olan birçok çocukta bu önemli vitamin ve mineraller düşüktür. Bunların seviyelerini artırmak dikkat eksikliği semptomlarını kontrol altına almaya yardımcı olabilir.
- Öğünlerinize daha fazla omega-3 ekleyin (balık, yumurta, süt vb.) Araştırmalar, omega-3’lerin, DEHB ile çocuklarda (ve yetişkinlerde) hiperaktivite ve dürtüsellikten azaldığını ve konsantrasyonunu arttırdığını göstermektedir. Şekeri azaltmanın ise özellikle hiperaktiviteyi azalttığı yönünde araştırma sonuçları mevcuttur.
Günlük Yaşam
- Çocuğunuza günde en az 10 dakika sarılarak zaman geçirin.
- Dikkati artırıcı uygulamaları gün içinde çocuğunuz ile birlikte yapın (SOS, Amiral Battı, Resimdeki Farkı Bul gibi oyunlar).
- Çocuğunuzla yapacağınız etkinliklerde sizinle göz teması kurmasını sağlayın.
- Çocuğunuzun yaşamındaki zorlukları ve nasıl değişiklik yapılacağı hakkında onlarla nazikçe ve dürüstçe konuşun.
- Sessiz bir yer oluşturun. Çocuğunuzun kendine ait sessiz, özel bir alanı olduğundan emin olun.
Çocuğunuzun dikkat eksiliği MOXO dikkat eksikliği testi, stroop testi, öğretmen gözlem formaları, anne-baba gözlem formları gibi ölçme araçlarından ve testlerden elde edilen veriler sonucunda uzman bir psikiyatrist tarafından ilaç reçete edilmişse (ritalin, concerta vb.) bu ilaçları düzenli kullanımı konusunda özen gösterin
Tüm bu öneriler, çocuklarda dikkat eksikliğinin tedavisinde yüz güldürücü sonuçlar alabilmeniz için çok önemlidir.
Ankara Dikkat Eksikliği Ölçme ve Geliştirme Merkezi